Algemene Informatie

Foto's: © Walther C.M. Jansen

De Begraafplaats Parochie Heike is een katholieke begraafplaats gelegen aan de Bredaseweg 45 te Tilburg, ook wel bekend onder de naam 'Begraafplaats binnenstad' en na fusie deel uitmakend van de Parochie De Goede Herder.. De begraafplaats is vooral bekend vanwege de reeks neogotische gietijzeren beelden die het hekwerk sieren. Als zodanig is de begraafplaats bekend als "het kerkhof met de beelden".

De begraafplaats is aangelegd in 1811 als gemeentelijke begraafplaats overeenkomstig de Napoleontische wetgeving die begraafplaatsen buiten de bebouwde kom voorschreef. Tot dan toe was er slechts sprake van een begraafplaats om de Heikese Kerk, die al eeuwenlang in gebruik was. Dit leidde tot toestanden dat de menigte "Volks die het Kerkhof uithoofde van deszelfs gelegenheyt dagelijks moeten passeeren, geduurig treeden op Menschen beenderen, Bekkeneelen of stukken en Brokken van Doodkisten, ja dat zij die er bij avond over gaan gevaar lopen om in de open graven en Kuylen te loopen, zoo als zulks reeds verscheyde malen gebeurd is...", zoals een rapport uit 1795 het beeldend beschrijft.

Geleidelijk aan verwierf de Heikese parochie een steeds groter aandeel van het terrein. Het beroemde ijzeren hekwerk werd in 1871 aanbesteed. De eerste beelden zullen toen of niet veel later geplaatst zijn. Het betrof twee apocalyptische engelen ter weerszijden van de toegangspoort, en Johannes de Doper. Sindsdien zorgden schenkingen van parochianen er voor dat er telkens nieuwe beelden bijkwamen, en wel van de heiligen op wier voorspraak zij rekenden om het verblijf in het vagevuur van niet te lange duur te doen zijn. In 1897 werden weder vier beelden geplaatst. De beelden waren twee meter hoog en wogen per stuk 550 kg. In 1903 was het werk voltooid en was het aantal beelden tot twintig gegroeid, zodat aldus door de volijverige zorg onzer Geestelijkheid, een monument zijn gesticht, op dit gebied éénig in ons land en voor zoover bekend, ook in 't Buitenland niet te vinden.


Later vielen zes beelden ten offer aan weguitbreiding, en één van die beelden werd aan een café-eigenaar verkocht. De overige vijf belandden in 1965 bij een sloper. In 1972 dreigde het hele overgebleven ensemble te verdwijnen omdat de gemeente de Bredaseweg wilde verbreden. Zelfs een verplaatsing van het hekwerk vond de meerderheid van de gemeenteraad niet nodig. Het inderhaast opgerichte actiecomité: Heiligen gaan niet naar de hel, onder leiding van Harry van den Eerenbeemt verhinderde de afbraak en maakte zelfs de restauratie mogelijk van de vijf bij de sloper belande beelden. Aldus stonden in 1975 negentien beelden weer op hun plaats. Het twintigste beeld, de heilige Michael die aan de caféhouder was verkocht, werd in 1999 eveneens weer toegevoegd.

Op de begraafplaats zijn onder meer de graven te vinden van
Mgr. Prof. Dr. M. Cobbenhagen, priester, econoom en onderwijspionier.
Walter Breedveld,
Jan de Pont, industrieel met een voorliefde voor kunst. Met geld uit zijn nalatenschap hebben zijn erfgenamen het museum De Pont voor moderne kunst gesticht.
Hendrik Moller. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld als emancipator van de katholieken, in het bijzonder ten aanzien van het cultureel bewustzijn.


Marietje Kessels
Het meest opvallende ornament is dat van Marietje Kessels: een jong meisje dat zich vastklampt aan een kruisbeeld. De Latijnse tekst luidt 'Ave crux, spesunica', in vertaling: `Wees gegroet kruis, enige hoop'.

De elfjarige Marietje werd in het jaar 1900 dood aangetroffen op het zoldergewelf (verwulfsel) van de kerk van de parochie Noordhoek, die zich indertijd rond deze begraafplaats uitstrekte (de parochie is opgeheven, de kerk is gesloopt). Over deze moord publiceerde Ed Schilders (*1951) in 1988 het boek Moordhoek, waarin voor het eerst een nauwkeurige reconstructie van de moord en zijn nasleep werd gegeven, met als belangrijkste uitkomst dat de katholieke en wereldse overheid anno 1900 de grootst mogelijke inspanningen hebben gedaan om de ware toedracht te verdoezelen.
(bronnen: Wikepedia en Literaire wandelroute Tilburg)

Het grafmonument is te vinden op vak A11, links van de Calvarieberg.



1. Overzicht van de begraafplaats, gezien vanaf de hoofdingang aan de Bredaseweg. Op de achtergrond een Calvarieberg. Deze berg herbergt de resten van het vroegere kerkhof rondom de Heikese kerk.

2. Eén van de gietijzeren beelden die het hekwerk sieren. Gezien vanaf de Wilgenstraat zijn het respectievelijk: Aartsengel Michael, Nicolaas van Mira, koning David, Franciscus van Assisi, Carolus Borromaeus, Petrus, Maria, Verrezen Christus, aan weerszijden van de poort twee apocalyptische engelen, Johannes de Doper, Jozef, Barbara, Franciscus van Sales, Antonius van Padua, Catharina van Alexandrië, Agnes, Caecilia, keizer Hendrik II en aartsengel Michael.


3. Plattegrond van de begraafplaats.
De vakken zijn kenbaar aan een letter met volgnummer. Aan de voor- en achterzijde van een vak staan zwarte bordjes, laag bij de grond. Op een enkele uitzondering na zijn in een vak de zerken ruggelings tegen elkaar geplaatst. Onderstaande plattegrond staat ook bij de ingang en wijst u de weg.



4. Vernielingen en koperdiefstal op begraafplaats Heike
(Bron: Brabants Dagblad 10 sep 2015)