Algemene Informatie

Landgoed Zwaluwenburg.

Zwaluwenburg

Zwaluwenburg was van 1379 tot 1627 bekend als Gelders leen. Ze kwam in 1460 in het bezit van de familie Van Wijnbergen. De naam Sweer Van Wijnbergen duikt in 1326 voor het eerst op. In die tijd was de Zwaluwenburg vermoedelijk nog een echt kasteel.
In 1581 vererfde het op de familie Van Brienen en door overerving kwam het in het geslacht Van Haersolthe. Verschillende leden van deze familie bekleedden in de 17de eeuw een groot aantal belangrijke posten in Overijssel en op de Veluwe.

Johan Van Haersolthe was de eigenaar die in 1728 het landhuis liet verbouwen tot zoals het er nu min of meer uit ziet. De ingangspartij dateert van 1732. De bouwheer van het huidige, vijf traveeën (gewelfbogen) brede huis was Antony Swier Van Haersolthe, in 1720 gehuwd met Coenradia Wilhelmina Van Dedem tot de Gelder. Oorspronkelijk zal de middenpartij met de ingang, die blijkens het jaartal uit 1728 dateert, het alliantiewapen van Van Haersolthe- Van Dedem hebben gedragen. Antony Swier was overigens niet onbemiddeld. Hij bezat behalve Zwaluwenburg of Zwaluwenberg, zoals het huis dikwijls werd genoemd, ook de havezaten (hofsteden) Staverden bij Elspeet en de Bredehorst en Elsen in Overijssel.

Inboedel
In 1787 verkocht Swier het huis aan Jan van de Polder. Vervolgens kwam het in het bezit van de families De la Slaboniëre en Van Spaen en Mollerus en door overerving in de familie Van Reygersberg Versluys. Daarna kwam het in bezit van D.D. Breuning ten Cate. Jonkheer Reygersburg Versluys liet de zware eiken deuren in het gebouw over komen uit een klooster in Sevilla in Spanje. Ook liet hij omstreeks 1900 het wapen boven de ingang vervangen door de wapens van het echtpaar Van Reygersburg Versluys- Mollerus.
In 1939 was het huis nog schitterend gemeubileerd. Iemand mocht er van de eigenaar intrekken wanneer hij bereid was de belasting te betalen, zo vermeldt het archief van het gemeentemuseum in Elburg. Onder leiding van dr. W.L. Slot werd er een psychopatenhuis voor vrouwen en tevens een adviesbureau voor de rijpere jeugd gehuisvest. Na 1949 werd het huis voor vijf jaar als opvangkamp gebruikt voor Molukkers. Daarna werd de inboedel geveild en het huis verkocht. Het ging toen over naar een stichting gevormd door een aantal medici die in het huis een verpleeginrichting wilden vestigen.
Uiteindelijk nam het doktersechtpaar Heusdens - Van Wiersum het kasteel met negen hectare grond in de naaste omgeving van het huis over. Vanaf die tijd had de Zwaluwenburg weer particuliere bezitters.
Het overige landgoed kwam in bezit van "Het Geldersch Landschap".
Bij het vroegere bezit behoorden ook negen boerderijen en vijf dienstwoningen.

Kasteel
Het kasteel ligt op een omgracht terrein en wordt aan het voorplein geflankeerd door twee bouwhuizen. Deze zijn in de 19de eeuw vergroot en door twee lage kwartcircelvormige muren met het huis verbonden. Het huis vormt het centrum van een geometrisch lanenstelsel dat grotendeels uit de 18de eeuw zal dateren. Het meest opvallend zijn de uit het westen en noorden naar het huis lopende eiken- en beukenlanen. Ten noordwesten van het huis werd in de eerste helft van de 19de eeuw rond een vijverpartij een aanleg in landschapsstijl gerealiseerd.
In 1919 leverde D.F. Tersteeg een ontwerp voor een formele tuin met wilde borders. Hugo Poortman voerde het korte tijd later uit en verrijkte het met een aantal toevoegingen. Van deze tuin zijn de contouren nog enigszins herkenbaar op het omgrachte terrein achter het huis.
Sinds 1963 is het rechter deel van het kasteel in gebruik als expositieruimte.


Grafkelder

Familie Heusdens kreeg toestemming om op het landgoed een grafkelder in te richten. Die werd gesitueerd in een stukje bos ruim 100m Noord-Oostelijk van het kasteel. Hierin is het echtpaar Heusdens bijgezet.