Algemene Informatie

Joodse begraafplaats
(Toegang via de hoofdingang van de algemene begraafplaats.)

Joodse gemeenten in Hattem en omgeving.
Een joodse gemeente is vaak breder dan de burgerlijke gemeente. Zo vielen ook Heerde en Epe onder de joodse gemeente Hattem.
De joodse gemeente is onlosmakelijk verbonden met het jodendom, dat een totaal visie heeft op alle facetten van leven en dood.

De eerste joden in Hattem.

De beschrijving concretiseert zich nu meer en meer op Hattem. De eerste vermelding in het Oud Archief van 1461/1462
en later één uit het Rechterlijk Archief van Hattem van 26 maart 1660. Een joods gezin vestigt zich in Hattem in 1725. Allengs gaan de joden een vast deel van de bevolking vormen. Maar ze blijven afhankelijk van de welwillendheid van de lokale bestuurders. Ze leven bij vergunningen. De gilden voelden zich bedreigd. Daarover kunt u lezen. Natuurlijk komt Herman Willem Daendels ook in het verhaal voor. De joden kregen in de Constitutie van 23 april 1798 een basis voor gelijkstelling met de andere burgers. Maar dat gold alleen tegenover de plaatselijke overheid. Pas onder Koning Willem I was dat voor alle terreinen van kracht.

Bevolking in de periode 1829 – 1938.

In 1829 werd in Hattem begonnen met de invoering van een bevolkingsregister. Voor de tijd daarvoor is men aangewezen op kerkelijke en notariële archieven. Dit hoofdstuk heeft een sterk genealogisch karakter. Maar de namen en geslachten laten zich registreren. De families Glas, Van Gelder en Van Gelderen, Cortissos, Kars, Swaab en ga zo maar door. Er werd ook veel in de familie getrouwd.

Joodse begraafplaatsen.

Hier volgt een beschrijving van de betekenis van de joodse begraafplaatsen. De gewoonten en regels zijn op onderdelen verschillend. Ze liggen meestal buiten de bebouwde kom. De lichamen zijn onrein en daarvoor is geen plaats binnen de grenzen van een dorp of stad. Ook hier verschil tussen Sefardisch en Askenazisch, een liggende of een staande grafsteen. Hattem heeft een Askenazische begraafplaats.

Bron; fragmenten uit; Heemkunde Hattem, nummer 127, juni 2011.

Voor uitgebreide informatie zie boek De Geschiedenis van de Joodse Gemeenschap in Hattem, uitgegeven door Heemkunde Hattem.




De Joodse begraafplaats ligt in de wijk Het Veen in het Gelderse Hattem ligt aan de Kerkhofdijk naast de algemene begraafplaats. Nadat begin achttiende eeuw de eerste Joodse beroepsbeoefenaar toestemming kreeg zich in Hattem te vestigen kwam daar ook een synagoge tot stand. Deze werd echter na 1790 niet meer gebruikt omdat het aantal Joodse inwoners sterk was verminderd. Het duurde tot 1887 voor een joodse gemeente en een nieuwe synagoge konden worden gesticht. In 1883 was reeds de begraafplaats in het veengebied buiten de stad aangekocht. Bron; wikipedia

Bij het begin van de Duitse bezetting in 1940 woonden er ongeveer 70 Joden in Hattem, waaronder 20 Duitse vluchtelingen. Van hen wisten slechts 7 de vervolgingen te overleven.

Op de begraafplaats, die wordt onderhouden door de gemeente Hattem, bevinden zich 28 graftekens.Voor meer informatie over de Hebreeuwse details op de grafstenen, kan de site;
Het Stenen Archief, www.stenenarchief.nl worden geraadpleegd.